Orta Kulak Basınç Testi (Timpanometri)

Timpanometri Nedir?

Timpanometri, orta kulaktaki havalanmanın ve kemikçiklerin  normal olup olmadığını anlamaya yarayan bir tekniktir. Kulak, dış, orta ve iç kulak olarak üç bölümden oluşur. Dış kulak, kulak kepçesi ve kulak yolunu kapsayan bölümdür. Dış kulağın temel görevi, ses dalgalarını toplayarak kulağın iç bölümlerine iletmektir.

Dış kulak ile orta kulak arasındaki ayrımı kulak zarı yani timpanik zar oluşturur. Orta kulak, timpanik zar ile başlayan ve sırasıyla çekiç, örs, üzengi ile devam eden bölümdür. Bu yapılar, orta kulakta ses dalgalarının şiddetinin artmasını sağlayarak sesleri daha iyi işitmeye katkıda bulunur. Dış ortamdaki seslerin en iyi şekilde duyulabilmesi için kulak içi basıncın dışarıdaki atmosfer basıncıyla eşit olması gerekir. Basınçlar arasındaki bu denge, östaki borusu aracılığıyla kurulur. Östaki borusu, solunum sistemindeki bir yapı olan nazofarenks ile orta kulağı birbirine bağlayarak dış basınç ile kulak içi basıncı eşitler. Östaki borusu aynı zamanda özellikle çocuklarda görülen boğaz enfeksiyonlarının kulağa sıçramasından da sorumludur. Östaki borusunun açıldığı orta kulak, işitme organı kokleanın bulunduğu iç kulağa bağlanır. Koklea, salyangoz kabuğu şeklinde bir yapıdır ve içerisinde sıvı bulundurur. İç kulağa kadar ulaşan titreşimler, bu sıvıyı hareket ettirerek kokleadaki sinirleri uyarır. Bu sinirlerin beyine ulaşmasıyla da işitme gerçekleşir. Sağlıklı kişilerde kulak zarı, dış ortamdaki basınç farklılıklarına göre değişir. Timpanometri testi, kulak zarındaki bu değişimlerin timpanogram adlı bir cihazda kaydedildiği bir yöntemdir. Anormal timpanometri değerleri, hastada orta kulakla ilgili bir sorun olduğuna işaret eder.

Timpanometri Testi Nasıl Yapılır?

Timpanometri testi yapmak için doktor, önce otoskop ile hastanın kulaklarını değerlendirir. Otoskop, ucunda ışık olan bir alettir ve uç kısmı kulak yoluna girecek şekilde tasarlanmıştır. Dolayısıyla otoskop ile kulaklarda herhangi bir tıkanıklık veya yabancı cisim varlığı, perforasyon durumu incelenir. Yani genel olarak otoskop ile kulak yolunun temiz ve açık olup olmadığına bakılır. Sonraki aşamada doktor hastanın kulak yoluna timpanometri cihazını yerleştirir. Bu cihaz kulak yolundaki hava basıncını değiştirir ve bu sırada kulak zarının farklı basınçlar karşısındaki değişimini kaydeder. Testin başlangıcında cihaz yüksek tonda sesler çıkarabilir. Test sonuçlarını etkileyebileceğinden hastanın işlem sırasında konuşması, yutkunması, hareket etmesi yasaktır.

Timpanometri testi, her kulak için yaklaşık 2 dakika süren kolay bir işlemdir. Bu işlem genelde herkese rahatça uygulanır. Testi yapmanın zor olduğu gruplar çoğunlukla işleme uyum sağlamakta zorlanan bebekler ve küçük çocuklardır. İşlemde sorun yaşanmaması adına küçük yaştaki çocuklara işlem öncesi alıştırma yapılabilir. Bu alıştırmada çocuklara işlemde ne yapılacağı, oyuncak bebek yardımıyla anlatılabilir. Böylece çocukların, test sırasında sabit durması, cihazın çıkardığı yüksek tonlu seslere alışması sağlanabilir.

Timpanometri Tipleri?

Timpanometri testinde, farklı basınçlar karşısında kulak zarının verdiği yanıt ve orta kulakta oluşan basınç değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda elde edilen verilere göre timpanometri testi değerleri üç ana tipe ayrılır:

• Tip A: Timpanogramda yer alan sonuçlara göre kulak zarının farklı basınç değerleri karşısında uyumlu hareket ettiği tiptir. Bu sonuçlar timpanogramda dağ şeklinde görülür. Tip A timpanometri testi sonucu normal olarak kabul edilir.
• Tip B: Timpanogramda düz bir çizgi sonucunun görüldüğü tiptir. Tip B sonuç, orta kulakta sıvı varlığını işaret eder. Yine kulak zarının delinmesi (perforasyonu) durumunda da testte tip B sonucu elde edilebilir.
• Tip C: Timpanogramda tip A’ya benzer biçimde dağ görünümü vardır. Ancak bu görünüm, daha negatif basınçlarda oluşur ve yüksekliği daha azdır. Tip C sonuçlar, östaki borusunda bir probleme bağlı olarak orta kulakta negatif basıncın olduğu durumlarda elde edilebilir. Yine kulak enfeksiyonun son aşaması, alerjiye bağlı tıkanıklık gibi durumlar da tip C ile ilişkilidir.
• Tip Ad: Kemikçiklerde dislokasyon, ayrılma olduğunu bize gösterir.

Timpanometri Testi Neden Yapılır?

Özellikle çocuklarda işitme kaybına yol açabilecek hastalıkları teşhis etmeye yardımcı olur. Test, basınçtaki değişikliklere cevaben timpanik membranın hareketini ölçer.

Timpanometri testi, kulakta sıvı toplanması gibi bazı rahatsızlıkların gidişatını görmek için bir süre boyunca 15 günde bir uygulanır. Test sonuçlarına göre kulaktaki sıvının arttığı veya azaldığı tespit edilir. Timpanometri testi değerleri, hastanın orta kulak sağlığının iyi olup olmadığı hakkında bilgi verir. Timpanometri normal değerleri, kulak zarının normal hareket ettiği, orta kulakta sıvı bulunmadığı, orta kulaktaki kemiklerin hareketlerinin normal olduğu anlamına gelir.Anormal timpanometri değerlerinde ise kulak zarının basınç değişimlerine göre normal hareket etmediği görülür. Kulak zarında perforasyon ya da orta kulakta sıvı varlığında, basınç değişimleri karşısında kulak zarı hareket etmez ve düz kalır. Timpanometride anormal sonuçlara neden olabilen diğer durumların bir kısmı ise şöyledir:

• Kulak enfeksiyonlarına bağlı kulak zarında skar (yara) dokusunun oluşması,
• Orta kulaktaki basıncın normal aralıktan farklı olması,
• Orta kulaktaki tümör yapıları,
• Orta kulaktaki kemiklerin hareketlerini kısıtlayan problemler,
• Kulak zarının hareketini engelleyecek ölçüde kulak kirinin olması.

Timpanik membran, kulağın orta ve dış kısımlarını ayıran ince bir dokudur. Test sonuçları, timpananogram adı verilen bir grafiğe kaydedilir.

Ayrıca bu test, aşağıdaki sorunlar içinde kullanılır;

• Orta kulaktaki sıvı
• Orta kulak iltihabı (orta kulak enfeksiyonu)
• Timpanik membranda perforasyon
• Boğazın ve burnun üst kısmını orta kulağa bağlayan östaki borusu ile ilgili sorunlarda kullanılmaktadır.

Bununla beraber doktor, birkaç hafta boyunca hastanın orta kulağına ne kadar sıvı aktığını kronikleştirmek için bu testi yapabilir.